Vorig jaar liepen we eens binnen bij Surplus Interieur in de Zwarte Zustersstraat in Gent en vielen er als een blok voor een prachtige stoel en bureaumeubel. Skandinavisch, daar waren we wel zeker van, maar wie was de ontwerper? De Deen Finn Juhl (what’s in a name) zo bleek. Vanaf dat moment waren we onvoorwaardelijk fan (alleen onze portemonnee die protesteert nog, aan de meubels hangt jammer genoeg een vrij stevig prijskaartje).
Toen we in de zomerprogrammatie van het Designmuseum de aankondiging zagen van een retrospectieve over de man, aarzelden we dan ook geen moment. Die tentoonstelling wilden we beslist niet missen! We hadden het geluk om op de vooropening aanwezig te mogen zijn en nog meer geluk om een persoonlijke introductie te krijgen door museummedewerkster Bernadette, die zo mogelijk nog meer van de man en zijn werk hield dan wij.
Hoewel Finn Juhl (1912-1989) als architect en ontwerper een grote reputatie geniet, is hij in België relatief onbekend. Als hommage aan deze grootmeester brengt het museum een unieke tentoonstelling over deze belangrijke Deense ontwerper, in samenwerking met het Designmuseum van Kolding en met OneCollection dat vandaag de meubelen van Finn Juhl verder produceert, verdeelt en verkoopt. Door de samenwerking met OneCollection staat er een heuse Finn Juhl zithoek in het museum die je ook effectief mag uittesten, een aanrader. Je kan dan immers zelf ondervinden hoe goed de meubels zitten en hoe mooi alle stukken afgewerkt zijn (wat wellicht mee de kostprijs verklaart).
Als jongeman wou Finn Juhl eigenlijk historicus worden en bracht hij heel wat tijd door in de bibliotheek en de national gallery. Zijn vader vond dit echter geen geschikt beroep en stimuleerde hem om architect te worden. Na zijn opleiding ging hij ook aan de slag bij een architectuurbureau waar hij zich vrij snel richtte op interieurontwerp. Bijna alle ontwerpers uit die tijd volgden een meer traditionele lijn van vormgeving. Finn Juhl ontwikkelde echter innovatieve meubelontwerpen waarbij hij traditionele concepten en productiemethoden uitdaagde. Hij ontwierp massief (teak)houten meubilair met verleidelijke organische vormen, die door superieure vaklui werden uitgevoerd. Zijn samenwerking met meubelmaker Niels Vodder was hierin zeer belangrijk. Die man slaagde er in om de ontwerpen van Juhl, die uiterst mooie aquarellen kon maken, om te zetten in technische ontwerpen en deze ook uit te voeren.
De ontwerpen waren initieel zeer controversieel en oogstten bijgevolg heel wat kritiek. Zijn Pelican chair (zoals de blauwe hierboven waar Maya in zit), een ontwerp dat al dateert van 1939 en voor het eerst geproduceerd werd in 1940, werd omschreven als een “vermoeide walrus” en op esthetisch vlak volledig afgebroken. De realiteit is echter dat de stoel net zeer comfortabel zit, zelfs uitnodigt om er ook in te hangen of je benen over de leuning te leggen. Bovendien ziet hij er na al die jaren nog steeds prachtig uit qua vormgeving en zou je hem zijn notoire leeftijd zeker niet meegeven.
Maya liet zich inspireren door een ander model, de 108 denk ik, om een eigen schetske te maken.
Ondanks de kritiek bij het begin begon de stijl van Juhl toch steeds meer impact te hebben in de loop van de jaren 1940. Finn Juhl zou op dat moment echter nooit dezelfde populariteit als zijn tijdgenoten Mogensen en Wegner bereiken, beide minder radicaal in hun ontwerpen en duidelijk meer geïnspireerd door hun leermeester Kaare Klint, directeur van de meubelschool in de acedemie en nestor van het moderne Deense meubeldesign. Deze ontwerpers hielden functionalisme en rationalisme hoog in het vaandel. Finn Juhl liet zich inspireren door eigentijdse, abstracte, plastische kunstenaars en door de Egyptische, Japanse en Afrikaanse cultuur. De vele uren die hij in bibliotheken doorbracht, zijn hier wellicht niet vreemd aan. Zijn zitmeubelen combineren organische vormen en verfijnde details met ergonomisch zitcomfort.
In de jaren 1950 maakte Finn Juhl toch naam in de Verenigde Staten met de inrichting van the Trusteeship Council Chamber op het VN-hoofdkwartier in New York en de inrichting van de Deense ambassade in Washington. Samen met Arne Jacobsen en Poul Kjærholm maakte hij de weg vrij voor de internationale doorbraak van Danish Design, bekend als Danish Modern. Zijn ontwerpen zijn van bijzonder groot belang geweest voor de exportboom vanaf de jaren 1960 tot vandaag. Een authentieke, handgemaakte stoel van Finn Juhl, met het brandmerk er op werd enkele jaren geleden trouwens nog op een veiling verkocht voor meer dan 420.000 pond.
De tentoonstelling is opgebouwd rond die verschillende tendensen in de ontwerpen. Een meubel van Finn Juhl naast een ontwerp van een tijdgenoot en een kunstwerk dat Juhl inspireerde. Het is een mooie compositie om telkens een stuk van zijn levensverhaal aan op te hangen. In de loop van de zomer zullen er ongetwijfeld meer mensen vallen voor de mooie ontwerpen van deze Deense designer.
Van zaterdag 5 juli 2014 tot en met zondag 12 oktober 2014
Elke dag doorlopend van 10 tot 18 uur Gesloten op maandag; wel open op maandag 21 juli 2014.
Jan Breydelstraat 5 – Gent – http//www.designmuseumgent.be
Dit artikel verscheen eerder, in lichtjes andere vorm, op Gentblogt.