Televisiestations schakelen in zomertijden vooral over naar heruitzendingen, maar niet zo bij het Design Museum in Gent. Daar is de start van de zomervakantie net goed voor een nieuwe dubbeltentoonstelling. Via Gentblogt konden we met ons drietjes naar de vooropening, leuk om eens mee te maken. Maya zorgde mee voor de foto’s, haar keuze voegde ik toe aan dit artikel.
De eerste is mogelijks de meest tot de verbeelding sprekende, of moet ik eerder schrijven: verbazing oproepend? De tentoonstelling ‘Out to Sea? The Plastic Garbage Project’ neemt de bezoeker mee in een intrigerend verhaal over plastic. Zodra je in het museum binnen komt, krijgt je meteen een portie ‘plastic soup’ geserveerd en maak je kennis met de ingrediënten van de vervuiling van onze oceanen. Menig persoon zal de wenkbrauwen optrekken: hoort zo een hoop afval wel thuis in een museum voor design? “Zou dit niet eerder een project voor het S.M.A.K. kunnen zijn?” was de opmerking van een dame die ook al eens kwam kijken voor de officiële opening (en wat extra toelichting over het project).
Sinds het begin van de twintigste eeuw heeft plastic een heuse triomftocht afgelegd in onze consumptiemaatschappij. Het is een goedkoop, eenvoudig te produceren product dat bijna elke gewenste eigenschap kan verkrijgen. Vandaag wordt wereldwijd acht ton plastic geproduceerd per seconde! Maar waar belanden al die producten eens hun levenscyclus beëindigd is?
Vanaf het moment dat plastic ons leven vergemakkelijkte, veranderde de zee geleidelijk aan in een reusachtige plasticsoep. Elk jaar belandt 6,4 miljoen ton vuilnis in de oceaan en tachtig procent daarvan komt van het land. Gewoon plastic is helaas niet biologisch afbreekbaar. Het wordt in steeds kleinere fragmenten gebroken die in de voedselketen terechtkomen. Uiteindelijk krijgen we zo ons afval op ons eigen bord terug geserveerd, een boemerang waar zich bijna niemand bij stil staat.
In 2012 werd door het Museum für Gestaltung in Zürich een grote tentoonstelling rond de thematiek uitgewerkt. Een tentoonstelling die op enorm veel aandacht en positieve feedback kon rekenen en zelf politieke impact had. Het zorgde voor een politiek initiatief om plastiekzakken te bannen in winkels in en rondom Zürich. De tentoonstelling werd bovendien opgevat als een reizende tentoonstelling die nu, dankzij de financiële steun van een stichting, de wereld rondgaat en binnen afzienbare termijn zelfs in China te zien zal zijn.
Alle plastic afval voor de tentoonstelling werd verzameld aan de kusten van Hawaï, de Noordzee en de Baltische zee en het is behoorlijk indrukwekkend wat er in zee allemaal te vinden is. De tentoonstelling brengt enerzijds het probleem in kaart en roept daarnaast ook op tot actie. Die actie draagt de principes Reduce, Reuse en Recycle hoog in het vaandel. Recycle is trouwens ook een vlag die meerdere ladingen dekt: recycleren maar ook upcycling, downcycling en ecodesign, boeiend en intrigerend. Verschillende kunstenaars werden door het museum aangesproken om iets te doen met het plastic afval. En zo wordt afval opnieuw tot een designproduct.
De tentoonstelling is compact maar zeer krachtig, ze laat vele vragen aan bod komen zonder een sluitend antwoord op te dringen. Moet er per se zoveel geproduceerd worden? Bestaan er alternatieven voor plastieken design? Kan afgedankt plastic een tweede leven krijgen? Is kunststof alsnog een geschikt materiaal? Moeten we er in de toekomst misschien zelfs voor zorgen dat alle design ecologisch is en nooit meer afval zal worden?
Aan de tentoonstelling werd ook een actie voor het goede doel gekoppeld. Er werd een viral movie gemaakt die het publiek bewust maakt van de problematiek en hen moet motiveren om de tentoonstelling te bezoeken. Topmodel Delfine Bafort roept op om mee te doen aan een publieksactie en gaat hiervoor letterlijk uit de kleren. Bezoekers kunnen T-shirts met slogans kopen in de museumshop (kostprijs 17 – 20 euro, afhankelijk van de maat). De opbrengst gaat integraal naar The Ocean Cleanup, een project van de 19-jarige Boyan Slat, student aan de Universiteit van Delft. Boyan bedacht een oplossing om de oceanen over een periode van 5 jaar 7,25 miljoen ton plastic lichter te maken! In een verankerd netwerk van drijvende armen en verzamelplatforms wordt het plastic afval opgeslagen dankzij zonne- en getijdenenergie. In die platforms wordt het afval van plankton gescheiden, gefilterd en opgeslagen, om vervolgens te worden gerecycleerd. Via crowdfunding wordt honderdduizend dollar gezocht om van start te kunnen gaan. Meer informatie over dit project lees je op www.theoceancleanup.com.
De tentoonstelling loopt van 5 juli t.e.m. 12 oktober 2014. Elke dinsdag t.e.m. zondag, van 10 uur tot 18 uur gesloten op maandag (wel open op maandag 21 juli 2014).
Design museum Gent Jan Breydelstraat 5 / 9000 Gent http//www.designmuseumgent.be
Dit artikel verscheen eerder in lichtjes andere vorm op Gentblogt. Op 7/7 zowaar zelfs een reportage in het journaal van Een.