Maandelijkse archieven: oktober 2024

Elzas – kasteel Haut-Koenigsbourg

In september trokken wij enkele dagen richting de Elzas en deden daar enkele leuke bezoeken die ik graag met jullie deel. Op onze eerste reisdag stond er een bezoek aan een bijzonder kasteel op het programma: Château du Haut-Koenigsbourg.

Haut-Koenigsbourg is een indrukwekkend middeleeuws kasteel in roze zandsteen, eigen aan de streek, en ligt bij Orschwiller, ongeveer tien kilometer ten westen van Sélestat en een dikke 25 km boven Colmar. Het majestueuze bouwwerk bevindt zich op een rotskam van de oostelijke Vogezen, op een hoogte van 755 meter.


Vandaag de dag is de Haut-Koenigsbourg een van de best bewaarde kastelen in de Elzas en een geliefde toeristische attractie. Met een lengte van 270 meter en een breedte van 70 meter (en een totale oppervlakte van ca. 1.5 hectare!) biedt het een adembenemend uitzicht over het Rijndal, als er ten minste geen lage wolken hangen 😉

Je kan met de wagen tot vrij dicht bij het kasteel geraken, de weg is enkele richting en maakt een lus rondom de site. Ben je voorbij de site en vond je geen parkeerplaats dichtbij dan moet je dus volledig rondrijden en opnieuw een plekje zoeken op iets meer afstand van de ingang. Beetje verrassend wanneer je er voor de eerste keer komt, maar eigenlijk heel efficiënt en met het hoge bezoekersaantal op jaarbasis ongetwijfeld nodig om verkeersopstoppingen te voorkomen. Wij parkeerden voor alle zekerheid op enige afstand en deden nog een kleine klim te voet naar de ingang, meteen een beetje extra fysieke inspanning na een lange autorit 😉

Het kasteel kent zijn oorsprong in de 12e eeuw en speelde een cruciale rol in de middeleeuwen. Het strategische belang van de locatie werd al vroeg onderkend. De bezitters beheersten de omliggende dorpen en handelswegen in de Rijnvallei. Door de eeuwen heen wisselde het kasteel meerdere keren van eigenaar. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd de burcht belegerd en uiteindelijk in brand gestoken. Na de Vrede van Münster (1648) werd het kasteel een deel van Frankrijk. In de daaropvolgende eeuwen raakte het in verval en werd het uiteindelijk een ruïne.
Na de Frans-Duitse Oorlog werd Elzas-Lotharingen in 1871 onderdeel van het Duitse Keizerrijk. De stad Sélestat schonk de burcht in 1899 aan de Duitse keizer Wilhelm II, die het kasteel zag als een symbool van het Germaanse verleden van de Elzas. Onder leiding van de Berlijnse architect Bodo Ebhardt werd de ruïne tussen 1900 en 1908 grondig gerestaureerd. Deze restauratie leidde tot controverse omwille van een aantal keuzes die gemaakt werden. Restauratie is sowieso een verhaal zonder einde en ook steeds weer een kwestie van keuzes, interpretaties (en ongetwijfeld ook van beschikbare budgetten). Ook vandaag staat de voorzijde van het monument in de steigers voor renovatiewerken. Bij het Verdrag van Versailles (1919, na WOI) kwam het goed terug in Franse handen.

Aan de ingang liggen infofiches in 14 verschillende talen die je als individuele bezoeker doorheen het domein voeren en voorzien van een woordje uitleg. Uiteraard kan je ook deelnemen aan een rondleiding met gids, soms gebeurde dat zelfs voor heel kleine groepjes van 2 tot 4 personen zagen we. Hier en daar pikten we zo nog een brokje extra informatie mee, zowel in het Frans als in het Engels.

We zagen tijdens onze reizen al heel wat kastelen, maar dit is toch wel een bijzonder exemplaar. Moeilijk te beschrijven, deels ingewerkt in de rotsen zelf, indrukwekkend en op sommige momenten precies ook een beetje een mix (samenraapsel klinkt iets te negatief) van uiteenlopende stijlen en tijden. De restauratiekeuzes uit het verleden spelen hier duidelijk in mee, ook al lijken de meeste keuzes toch wel gestoeld op grondig wetenschappelijk onderzoek.

Het aanwezige meubilair straalt echter zonder meer vakwerk uit en de gigantische kachels met geglazuurde tegeltjes zijn ronduit indrukwekkend. De replica’s van de wapens geven ook wel een mooi overzicht van de evolutie in bewapening en verdediging.

Van de tuinen was ik een stuk minder onder de indruk, maar daar zitten mogelijk onze bezoeken een de weelderige Loirekastelen en dito tuinen wel voor iets tussen.
Regelmatig zijn er ook workshops en evenementen die jong en oud onderdompelen in het verleden van de middeleeuwen.

Vonden we dit de moeite? Zeker en vast. Het zou jammer zijn om deze plek niet te bezoeken wanneer je in de buurt bent. Hou er echter wel rekening mee dat het er heel druk kan zijn, ze tellen daar ongeveer een half miljoen bezoekers per jaar.

Alle praktische info over deze plek vind je op de website: https://www.haut-koenigsbourg.fr/en/




Judith van Vlaanderen

Ik vermoed dat zowat de meerderheid van de (TV-kijkende) Vlamingen Judith leerde kennen via de TV-reeks Het verhaal van Vlaanderen waarin Tom Waes op geheel eigen wijze de geschiedenis van onze contreien in beeld bracht. De reeks is trouwens nog steeds te bekijken via VRT Max voor de geïnteresseerden.
Samen met Tom Waes vroeg menig Vlaming zich toen af wie in graf S127 gevonden was bij de graafwerken aan het Sint-Pietersplein in Gent in het begin van de 21ste eeuw. In 2006 vond men geen antwoord op de vraag en verdwenen de gevonden resten in de archieven en de vergetelheid. Het TV-programma gaf het spreekwoordelijke duwtje in de rug om het dossier/het skelet terug van onder het spreekwoordelijke en letterlijk stof te halen. Zoveel jaren later was de wetenschap immers ook alweer verder geëvolueerd dat het misschien wel de moeite loonde om alles nog eens grondig onder de loep te nemen in de hoop een antwoord te kunnen formuleren op de prangende vraag: Is het het gevonden skelet dat van Judith van Vlaanderen?

En zo geschiedde, … rond de nieuwe zoektocht werd een tentoonstelling uitgebouwd en wij gingen een kijkje nemen.

Als bezoeker word je door de experten meegenomen in het verhaal van hun (hernieuwde) zoektocht. De opstelling met kasten, kijkdozen en tafels voor intrigerend studiemateriaal geven je een kleine inkijk in het leven van een onderzoeker.

Wie zich trouwens afvraagt of millimeterpapier nog veel gebruikt wordt vandaag, volgens mij nog volop bij archeologen 😉
Verder ook prachtige oude boekwerken uit de 9de en 10de eeuw die met de nodige omzichtigheid geraadpleegd moeten worden en in de tentoonstelling vaak opgeborgen liggen onder klapdekseltjes om ze maximaal tegen het licht te beschermen.
Uiteraard ook microscopen en filmpjes van moderne onderzoekstechnieken om toch maar zoveel mogelijk informatie te pakken te krijgen en mysteries uit het verleden te ontrafelen.

Parallel krijg je ook heel wat informatie gepresenteerd over de periode waarin de Karolingische dynastie hoogtij vierde. In 3 kamers wordt de informatie enigszins thematisch gebundeld en werden heel wat mooie stukken uit andere binnen- en buitenlandse collecties in bruikleen gegeven voor de tentoonstelling.

Een tijdlijn brengt het verhaal van Judith en de Karolingische dynastie op een visuele manier in beeld. Heel interessant ook dat duidelijk wordt meegegeven waar de onjuistheden en de onzekerheden in de verhaallijnen zitten. Niet alles is immers even duidelijk, boeken en geschriften waren eerder zeldzaam en ook toen bestond er al iets wat je misschien zou kunnen omschrijven als fake news en dus het belang van degelijk bronnenonderzoek mooi in de kijker stelt.

De audiogids maakt deel uit van jouw toegangsticket. Het geeft je nog een pak extra informatie in de vorm van toelichtingen door de experten, maar vooral ook de verhalen die door het personage Judith verteld worden. Deze zorgen ervoor dat je nog meer in het verleden en in het verhaal getrokken wordt. Fans van het Geluidshuis kunnen o.a. de stem herkennen van Leen Renders, host van de podcast Wetenschapje

En weten we nu zeker of het gevonden skelet dat van Judith is? Helaas kunnen we dat nog steeds niet met zekerheid zeggen, maar we kunnen het ook niet met bewijskracht ontkennen. Dat is jammer, maar niet geheel onverwacht. Wat we wel met zekerheid weten, is dat het de vrouw uit S127 van hoge komaf was en in haar tijd als heel belangrijk beschouwd werd. Bovendien zijn er overeenkomsten met het levensverhaal van Judith zoals we dat kennen uit historische bronnen wat ook wel het belang van deze vindplaats aangeeft.
Wie weet zullen we ooit nog in staat zijn om het mysterie nog verder te ontrafelen, sowieso is en blijft het een heel boeiend verhaal.

Als afsluiter en uitsmijter krijg je trouwens nog een 3D-visualisatie te zien van hoe deze vrouw er zou kunnen uitgezien hebben. Dit gebeurde met behulp van geavanceerde 3D-technologie en gezichtsreconstructietechnieken. Omdat er geen volledig DNA werd teruggevonden, werden een aantal variaties gemaakt met verschillende haar-, huid- en oogkleuren die in de regio voorkwamen. Aangezien de vrouw van middelbare leeftijd was (dat kunnen wetenschappers wel afleiden uit de botresten), is het waarschijnlijk dat ze al grijs haar had. Haar kleding en sieraden zijn gebaseerd op andere informatiebronnen uit of verwijzend naar deze periode en waarvan er ook in de tentoonstelling verschillende stukken te zien zijn.

Zelf ook nieuwsgierig geworden? De tentoonstelling opende op 4 oktober 2024 en loopt nog zeker tot 19 januari 2025. Alle praktische info lees je op de website van Historische huizen.

Berlijn – dingen die ik zag en tips om te eten

Het liefst van al loop ik gewoon rond in een stad om ze beter te leren kennen en ook onverwachte dingen te ontdekken. Dat kan gaan van street art over een bijzonder gebouw of een leuk winkeltje, … soms staan ze vermeld in een reisgids of zag ik er al iets over voorbijkomen op de socials, maar soms zijn het ook gewoon dingen die we zelf ontdekken of waar mijn oog op valt op dat moment. Dat zijn de kleine sprinkels, de kersen op de taart of hoe je het ook noemen wilt. Ik geef er hier nog enkele mee van onze citytrip deze zomer.

Winkels en window shopping

We zijn geen uitgebreide shoppers, maar een winkeltje met de supertoffe Ampelmann merchandising (Ampelmann = het figuurtje in het verkeerslicht) of een iconisch warenhuis zoals KaDeWe (Kaufhaus des Westens) dat wil ik wel eens gezien hebben. En los daarvan kan het ook een snelle oplossing om even de regen te ontwijken en zo brengen we soms toch nog onverwachte aankopen mee van vakantie (zoals een zomers hemdje voor Maya en een paar sokken voor mij van een winkel in uitverkoop). De Legostore eens binnenlopen, is sowieso leuk omdat ze er vaak hele mooie lokaalgebonden opstellingen hebben, zoals hier o.a. de Brandenburger Tor en een Trabantje door de Berlijnse muur.

Overal en nergens

Reclameborden, straatnaamborden en andere verkeersborden, maar ook werkmannen in flashy roze outfit, mooie streetart en vintage Trabantjes trokken mijn aandacht en zorgden voor een vrolijke noot onderweg.

Eten en drinken

Uiteraard werd ook de inwendige mens niet vergeten. We hadden het geluk in een prachtig hotel te kunnen logeren met een gigantisch uitgebreid buffet waar we onze buikjes meer dan rond konden eten en een lunch doorgaans schrapten, maar vervingen door een koffie ergens onderweg (koffiebar, broodhuis, maar even goed op een tof ecologisch marktje waar we toevallig langs liepen) om dan ’s avond opnieuw een eetplek te zoeken. In een grootstad is dat doorgaans niet zo moeilijk en met Google Maps en Trip Advisor kan je vlot een doorgaans goede keuze maken. Zo bleek er vlak naast ons hotel ook een restaurant te zitten waar we heerlijk konden eten (en de vis nog vers in de toonbank lag voor de liefhebbers, maar ook niet vis-eters konden er prima aan hun trekken komen). We aten ook erg lekker in gezellig eethuis een beetje verder in de buurt.
En iemand in ons gezelschap moest en zou eens een Bratwurst van een kiosk proeven, het ziet er niet zo heel smakelijk uit op de foto, maar het was blijkbaar best oké 😉

Architectuur en gebouwen met een verhaal

Al wandelend door de stad liepen we langs heel wat gebouwen met een verhaal, soms een ontdekking die we niet in een reisgids hadden gevonden zoals het prachtige Shellhaus (meer lezen kan o.a. op wikipedia).
Aan veel oorlogsverhalen hadden we niet meteen behoefte, maar toch hielden we even halt op de contemplatieve binnenkoer van het German resistance memorial center.
De Neue Nationalgalerie, met 20ste eeuwse Amerikaanse en Europese kunst, trok vooral onze aandacht omwille van het ontwerp door Mies van der Rohe.
En soms spring je onderweg gewoon ergens een cultuurhuis binnen (omdat je behoefte hebt aan een sanitaire stop) en geniet je even van de schoonheid van het gebouw en de lichtinstallatie die er op dat moment staat 😉
Op weer een andere plek liepen we plots lang Hotel Berlin, Berlin waar ik 10 jaar geleden met mijn zusje logeerde toen ze me trakteerde op een citytrip Berlijn wegens een nieuwe voordeur.
De Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche staat dan weer bekend om zijn unieke architectuur, met een opvallende wafelstructuur aan de buitenkant en prachtige blauwe glas-in-loodramen binnenin. De kerk is een herdenkingskerk die na de Tweede Wereldoorlog werd herbouwd. Het moderne ontwerp van de nieuwe kerk, naast de ruïnes van de oude, symboliseert zowel de verwoesting van de oorlog als de wederopbouw en hoop voor de toekomst.
Er vallen ook verschillende mooie panden te spotten in de laan naar Schloss Charlottenburg.
En eveneens interessant om eens langs te lopen, vonden we de Hansawijk, een bijzonder stadsdeeltje dicht bij de Tiergarten en de Spree. Met boeiende architectuur en een leuk ecologisch marktje waar we een lekkere koffie dronken.
Onze laatste dag was meteen de mooiste en dus genoten we ook gewoon even op een bankje langs de Spree van de zon en de boten die voorbij kwamen. Soms moet het ook niet meer zijn dan dat 😉