Denk je aan Berlijn, dan denk je aan de Berlijnse Muur. In 1961 bouwde de DDR een gigantische betonnen muur om West-Berlijn heen, zodat de inwoners van Oost-Berlijn en bij uitbreiding de rest van de Duitse Democratische Republiek niet meer zo eenvoudig via West-Berlijn naar het (kapitalistische) westen konden vluchten. De muur trok niet enkel een fysieke scheiding door de stad, maar verscheurde ook hele families en buurten. Het zou 28 jaar duren eer de Berlijnse Muur, in 1989, ten val kwam en de stad opnieuw één geheel kon worden.

Nog steeds zijn de herinneringen aan deze periode prominent aanwezig in de stad, met restanten van de muur die deels behouden werden en verschillende gedenkplaatsen, infopunten en musea die werden opgericht. Wij kozen voor de zichtbare restanten uit het verleden en lieten onze wandelingen deels gelijk lopen met de locatie van de legendarische muur.

In de wijk Mitte loopt de Bernauer Strasse, een plek waar heel wat Duitsers nog probeerden de grens over te steken. De ramen van de huizen in Oost-Berlijn stonden immers op de grens, al duurde het niet lang voor de autoriteiten alle gebouwen lieten blokkeren. Bij het overgebleven stuk muur in de Bernauer Strasse staat een gedenksteen voor deze mensen en je kunt ook meer over de muur te weten komen in het gratis museum.

Aan de andere kant van de Bernauer Straße staat het Documentatiecentrum Berliner Mauer met een uitkijktoren. Vanaf een platform op de vijfde verdieping kan je een stuk van het grensgebied en een oude wachttoren te zien. Wat moet dit toch een vreselijk tijd geweest zijn, zo’n verdeelde stad met een strook niemandsland en een muur als scheiding tussen 2 werelden.

Op de Potsdamer Platz, waar ooit de muur dwars over het plein werd gebouwd, zijn nog kleine stukjes Berlijnse Muur te bezichtigen en er hangen foto’s van hoe de plek er uit zag toen de muur het plein, de stad en het land verdeelde. Deze restanten van de muur hangen helaas intussen vol kauwgum en vormen verder bijna continu de achtergrond voor selfies, niet meteen de beste plek om een stukje geschiedenis te ‘proeven’.

Of voorzien van meer actuele referenties, dat ook.

Een beetje verder, op de Leipziger Platz, staan nog enkele segmenten van gerestaureerde authentieke muurschilderingen. Genuine Vintage Street Art als het ware 😉

De East Side Gallery (in de Mühlenstrasse, langs de Spree) is de naam van het bekendste en langste stuk muur dat nog staat. Met zijn 1.316 meter is het ook de langste kunstgalerie in de buitenlucht. Het is er bovendien ook heel aangenaam wandelen, zeker langs de Spree, tussen de Oberbaumbrücke en het Ostbahnhof.

Na de neergang van de Berlijnse Muur in 1989 werd dit stuk muur aan de oostkant door 118 kunstenaars uit 21 landen beschilderd. Voordien was de oostkant van de muur altijd onbeschilderd gebleven, in tegenstelling tot de westkant. Op pakweg een half uurtje kan je de langs de muur in beide richtingen wandelen, beetje afhankelijk van hoeveel foto’s je wil nemen van de kunstwerken en de omgeving 😉

De East Side Gallery is intussen echt een gedenkplaats. Door uitlaatgassen, de invloed van het weer en ouderdom vertoonden beroemde afbeeldingen zoals de kus tussen de Oost-Duitse leider Honecker en zijn Russische tegenhanger Brezjnev, of de Trabant die uit de muur lijkt te komen, steeds meer barsten en afbladderende verf. Bovendien rotte de muur aan de binnenkant en brokkelde af aan de buitenkant om nog maar te zwijgen van de impact van mensen die stukken uit de muur hakten als souvenir en ongewenste graffiti achterlieten boven de kunstwerken.

In 2008 kreeg de East Side Gallery een opknapbeurt. In totaal werden meer dan 800 muurstukken en een 100-tal kunstwerken gered. De meeste kunstenaars die in 1990 hun werk op de muur zetten, werden betrokken bij de restauratie die ruim een jaar duurde.