De grotten van Lascaux liggen in de vallei van de Vézère op het grondgebied van de gemeente Montignac in het Franse departement Dordogne (regio Nouvelle-Aquitaine). In 1940 werden in een grot een groot aantal rotswandschilderingen ontdekt. Deskundigen dateren de oudste rotsschilderingen uit de grot van Lascaux op 15.000 v.Chr., de jongste op 10.000 v.Chr. Het is de rijkst beschilderde prehistorische grot die tot nu toe werd ontdekt.
De ‘grot van Lascaux’ gaat door voor de ‘Sixtijnse Kapel van de Paleolithische Kunst’ en werd in 1979, als onderdeel van de Prehistorische locaties en beschilderde grotten in de Vézèrevallei, op de werelderfgoedlijst van de UNESCO geplaatst.
Redenen genoeg dus om de site tijdens onze vakantie met een bezoekje te vereren. Uiteraard moet er door corona gereserveerd worden maar daardoor is het eigenlijk wel rustiger in het museum. Normaal krijg je eerst een stukje geleide rondleiding waarbij een gids je de geschiedenis van de site vertelt, je de nagemaakte grotten bezoekt en je vervolgens vrij in het museumdeel kan rondlopen. Nu bleven we de hele tijd onder begeleiding van een gids in onze eigen museumbubbel van een twintigtal personen.
De geschiedenis van Lascaux vertelt zich als een spannend verhaal (of toch een beetje). Op 8 september 1940 hoefde Marcel Ravidat (1923-1995) niet te werken in een garage in Montignac en ging hij met drie vrienden, Jacques Marsal, Georges Agnel, Simon Coencas en zijn hond Robot naar een bos op de linkeroever van de Vézère. Er was daar enige tijd eerder een dennenboom omgewaaid en ze wisten dat er daardoor een gat was blootgelegd dat overgroeid was door braamstruiken.
Ze maakten het gat iets groter en vonden een verticale schacht. Marcel kroop door het gat en verloor zijn houvast Hij schoof door tot het einde van de gang en riep toen zijn vrienden. Samen stonden ze in een grot van 20 bij 8 met een hoogte van 7 meter en zagen met behulp van een kleine olielamp op de wanden afbeeldingen in rode, gele, bruine en zwarte kleuren. Ze hadden dan misschien geen echte schat gevonden zoals de legende in de streek vertelde, maar ze beseften dat ze toch een bijzondere ontdekking hadden gedaan en kwamen de dag erna terug met sterkere lampen en vonden nog een schacht. Na drie dagen verwittigden ze hun voormalige onderwijzer Léon Laval. De onderzoeker Henri Breuil publiceerde nog hetzelfde jaar een verslag. Het nieuws verspreidde zich snel en de grot werd ingericht om bezoekers te kunnen ontvangen (Lascaux I)
De schilderingen in de grot worden echter bedreigd door bacteriën en schimmels. Wetenschappers hebben schimmels – kleine witte donsharen – ontdekt op de bodem en de zijwanden. Men noemt de Fusarium solani een vrij sterke en schadelijke zwammensoort. In 1963 moest men het grote publiek de toegang ontzeggen omdat er vorming van groene algen en schimmels was geconstateerd, die te wijten waren aan een onophoudelijke toeloop. Sindsdien is de grot niet meer voor publiek toegankelijk. Op 200 meter van de oorspronkelijke grot is een replica (Lascaux II) gemaakt die wél voor het ruime publiek toegankelijk is. De bouw startte in 1972 en was in 1984 gereed. (Die site bezocht ik ooit nog, intussen al heel wat jaren geleden). Lascaux II was slechts een beperkte reproductie van de oorspronkelijke grote.
Door de evolutie van technieken (laser en 3D) werd het mogelijk om de grot tot op minitieus niveau op te meten en na te bouwen (printen). Ook het schilderen gebeurde maximaal met de technieken en kleurstoffen die de mensen toen gebruikten.
In 2012 werd op die manier een reizende tentoonstelling gemaakt (Lascaux III) met een identieke replica van 5 delen van de site.
In december 2016 opende Lascaux IV. Het ondergrondse museum is ontworpen door het Noors/Amerikaanse architectenbureau Snøhetta. De kostprijs bedroeg 57 miljoen euro! Het bijzondere ontwerp heeft o.a. als doel om na verloop van jaren steeds meer te ‘blenden’ in het landschap (door de vorm maar ook door het groendak dat werd aangelegd).
Centraal staat de bijna volledige reproductie van de oorspronkelijke grot. Hierin ervaar je ‘aan den lijve’ (‘t is er maar 13 graden, vergelijkbaar met de echte grot, donker en vochtig, neem dus zeker een truitje mee) hoe het was om in en door de grot te lopen, wat je zag, hoe smal het was… Hier mag je geen foto’s maken om de schilderingen niet te beschadigen, maar later in het museum zelf is er nog een ‘uiteengehaalde’ reproductie van de belangrijkste stukken en daar heb je meer licht en ruimte om beeldmateriaal te verzamelen.
De schilderingen hebben vooral dieren als onderwerp: bizons, herten, neushoorns, runderen, paarden, rendieren en stieren. De tekeningen en de (aard)kleuren zijn goed bewaard gebleven. Veel schilderingen hebben geheel gekleurde vlakken, andere zijn uitgevoerd als krachtige lijntekeningen en gravures.
Het is fascinerend hoe goed bepaald tekeningen zijn, vooral wanneer je weet dat ze enkel bij het licht van fakkels gemaakt kunnen zijn en de maker soms het totaalbeeld niet eens kon zien omdat de rots een te grote kromming maakte!
Ben je in de buurt, dan is een bezoek aan dit museum zeker de moeite waard.
Meer weten of zelf een bezoekje plannen? Alle info vind je op deze website: https://archeologie.culture.fr/lascaux/fr
Wil je zelf al eens een virtueel kijkje nemen? Dat kan! Op de startpagina staat een link naar enkele filmpjes die je een inkijk geven in de verschillende delen in de grot.
